Deze bladzijden uit het boek van Ean Begg had ik al tig keer bekeken, het vierkantje in het midden van de linkerpagina staat op de rechterpagina. Zoals je ziet is dit gebied vol van plaatsen waar zwarte madonna’s vereerd worden of werden en daar ben ik nu aanbeland.

Het meest noordelijk in de Auvergne ligt Moulins waar een klassieke zwarte Madonna, zittend met kind op schoot te vinden is. Ze is te bezichtigen in de kathedraal, maar niet vrij, ze staat tegenover een beroemd triptiek van de annunciatie, waar je als tourist alleen onder begeleiding naar toe mag. Je moet er luisteren naar ingesproken uitleg over de triptiek, en een kaarsje opsteken of een foto maken is er ook niet bij. Ze is wel heel mooi gaaf geblevenen zonder opsmuk en gouden gewaden. Hier een foto van de ansichtkaart die de zwarte priester me gaf als aanmoediging voor mijn pelgrimage.

Wat me verteld werd is het beeld gemaakt van kersenhout (wilde kers) en is er in de middeleeuwen al een harslaag over het hout aangebracht toen dat door de houtworm aangetast werd. Het is dus mogelijk dat deze Madonna oorspronkelijk niet als zwart bedoeld was maar meer zoals deze op de foto hieronder.

De volgende zwarte Madonna moest in Cusset zijn waar ik na een hete en zware ochtend wandelen aankwam, eerst een repas de jour bij de bar aan de markt. Toen ik de waard vroeg of er nog steeds een zwarte Madonna in de kerk te vinden was, moest hij me bekennen dat hij dat niet wist, alhoewel de kerk maar 50 meter achter zijn bar lag. Hij wist wel te vertellen dat ie open was. Dat zou al heel fijn zijn;

de meeste kleine kerken in Frankrijk zijn gesloten en ik had net een alarmerend artikel gelezen in de regionale krant dat er heel veel uit de kerken gestolen werd en er daardoor steeds meer zwarte Madonna’s niet meer te bezichtigen waren.

De kerk van Cusset was open en daar is deze zwarte Madonna te bezichtigen. Ook hier zijn hoofd en handen van de Madonna gered uit het vuur tijdens de beeldenstorm en is de rest gereconstrueerd.

Ik was er helemaal alleen;

kon vrij kijken, van heel dichtbij, bijna aanraken, foto’s maken zoals deze:

Notre Dame de Cusset

Het volgende zwarte beeld was een paar km verder te vinden in Vichy. Vichy is een mondain kuuroord met genezende baden en de zwarte Madonna daar heeft zich dan ook gespecialiseerd in genezingen. Ze is daarmee opvolgster van de godinnen Isis, Cybele en Venus die hier in de voor Christelijke tijd aanbeden werden.  Ze is te zien in de kerk van St Blaise, maar echt zien kun je haar nauwelijks, omdat ze zo ver weg is. Dat geeft ook niet, t’is niet het mooiste beeld; er is geen kind en alleen het hoofd is origineel, gered van de beeldenstorm tijdens de revolutie zoals wel vaker gebeurd is.

Notre Dame des Malades (Vichy)

De volgende zwarte madonna is die van Thuret, in een prachtig klein kerkje waar je stil van werd, waar de stilte zelfs niet verstoord werd door de twee kletsende dames die de kaarsen en bloemen kwamen verzorgen. Een kerkje dat ook een constante stroom van bezoekers had, die even kwamen kijken, bidden, kaarsjes opsteken. Het vreemde was dat vrijwel niemand oog had voor de zwarte Madonna, die de Madonna van de Kruistochten heet. Ze staat op een pilaar links voor het altaar, maar alle aandacht ging naar de recente Franse heilige St Bénilde en meer recente Maria-beelden van Fatima en Lourdes.

Toch staat ze daar goed. Ze lijkt te zeggen dat ze niet voor niets een zwart beeld is; zichtbaar voor wie haar wil zien maar vooral verwijzend naar het niet zichtbare.

Vierge des Crusades (Thurat)

Dit wonderlijke Christus ? beeld is te zien boven de ingang van de kerk in Thuret

15 km verder is de zwarte Madonna van Marthuret te vinden in Riom

Alhoewel je hier vrij dichtbij kunt komen is het ook hier moeilijk om een goed beeld te krijgen, vooral als gevolg van de slechte belichting. Zou het bedoeld zijn dat ze zo in het donker zit? Kijkt ze nou streng of somber, en zijn haar ogen trouwens wel open?

Met behulp van de fotoflits komt er beter beeld:

Zoals je ziet is er veel meer kleur in de kleding dan op het eerste gezicht lijkt. Handen en gezicht zijn opzettelijk zwart gemaakt, de geblakerd door kaarsen theorie is hier zeker niet van toepassing. Ik vind haar gezicht milder, meer ingetogen dan in het donker lijkt. Wat me ook opvalt zijn de handen, de armen zijn om het kind heen maar de handen zijn vrij, open naar de wereld. Achter haar kun je zien hoe ze is beveiligd tegen diefstal door boze lieden uit de wereld; met een ijzeren staaf die in de muur is gemetseld.

De volgende  zwarte Madonna die ik te voet bereikte is die van Marsat. Zij staat bekend als een van de gaafste originele zwarte Madonna’s en ze is dan ook achter een hekwerk beschermd tegen dieven. Wel kun je er een kaarsje opsteken, voor het hekwerk weliswaar, maar toch.

Notre Dame de Marsat

Op weg naar Clermont Ferrand kwam ik nog langs de Notre dame du Vignal in Gerzat.  Een heel klein beeldje, een kopie van een al meer dan 30 jaar geleden gestolen beeldje.

Notre Dame du Vignal  (Gerzat)

In Clermont Ferrand zelf zouden wel 4 zwarte Madonna’s te bezichtigen zijn, maar ook hier is het niet eenvoudig ze goed in beeld te krijgen.

De buitenwijk kerk in Neyrat met 17e eeuws zw M is gesloten,

De zw Madonna in het museum, naar de beroemde van Puy, is op zich goed te zien maar komt moeilijk op foto want achter glas.

Die in de kathedraal, die lijkt op die van Marsat, staat vrij ver in een kapel, en foto’s maken mag niet, geen kaarsjes ook hier, afstand tot deze dame, die ook wel de Dame van de goede dood genoemd wordt. Zij is van de 12 e eeuw maar heeft pas in 1830 dit goud en zwart en beetje wit om de ogen gekregen alhoewel ze waarschijnlijk wel al donker was voor die tijd.

Notre Dame de Clermont Ferrand

De Notre Dame du Port spreekt echter heel erg aan.

Het huis waar zij woont is een fijnzinnig monument en de plek waar zij daarin verblijft magisch;

in de crypte is zij in de aarde  en heeft zij een bron tot haar beschikking.

Het beeldje is nauwelijks te zien, klein en in het donker, maar hier stoort me dat niets.

Rust maar uit lijkt de plek te zeggen.

En dat gaat daar ook, ondanks het lawaai van de vochtregulatiemachine en de restaurateurs die buiten de kerk bezig zijn. Ik kwam er aan het eind van een lange dag wandelen en ging nog eens kijken vroeg in de morgen; de boodschap blijft hetzelfde; ‘Rust maar uit, ………., hou maar even op met dragen, vragen, ……., rust maar uit ….’