In Montsegur, niet te verwarren met Montserrat, hoopte ik een relatief onbekende zwarte Madonna te treffen in de kerk daar. Montsegur kende ik al, omdat ik er ooit met mijn lief en de jongens geweest was. Het is een toeristenplaatsje dat beroemd is onder esoterische zoekers omdat de catharen zich hier ophielden in de hoop beschermd te blijven tegen de inquisitie die hen bestreed.

De burcht op de foto hiernaast werd zowat een jaar belegerd totdat de tempeliers die de catharen beschermden verslagen werden. Daarna zijn aan de voet van de helling naar de burcht een paar honderd catharen die zich niet wilden bekeren levend verbrand door de inquisitie. Niet dat dit nu zo belangrijk is voor mijn verhaal, (behalve dan dat volgens een van de theorieen juist de catharen er zwarte Madonna’s  op na hielden, maar daarover later meer), maar juist om het punt te maken dat geschiedschrijvers, geschiedzoekers en toeristen zich vooral richten op de  gevechten, de strijd om de macht en nauwelijks op de stijl van leven, de spiritualiteit waar de catharen toch zo bijzonder in waren.  Zo ook in Montsegur, een plaatsje dat leeft van toerisme.

Ziehier de kerk van Montsegur, waar we mooi vroeg in de morgen aankwamen, met op de deur een briefje.

Dat is een hoopvol briefje, op naar Anne-Mie.

Anne-Mie doet ook de camping, maar is er niet, haar man is er wel, maar die doet het museum, en moet daar zo naar toe. Volgens hem hebben ze ook een sleutel bij de Mairie.

De Mairie is open, maar de dame van dienst laat weten geen tijd te hebben om de kerk te openen voor toeristen.

Op naar het museum, waar de man van Anne-Mie inmiddels is. In het museum alle info over de strijd om het kasteel zo’n 700 jaar terug, niks over de kerk. De man van Anne-Mie denkt dat er misschien wel een zwarte Madonna is in de kerk en is bereid in zijn lunchpauze, om kwart voor 2 even de kerk voor ons te openen. Dat is lastig kiezen, we hebben nog een forse etappe te gaan vandaag, hier blijven is een rare keuze want we hebben gister al een halve pauzedag genomen. Ik besluit dat we verder lopen zonder de kerk te zien, jammer, maar hoop nog eens terug te keren.

Lang niet alle catharen zijn verbrand, veel van hen zijn gevlucht, dieper de bergen in, richting Spanje. Volgens een theorie over de zwarte Madonna’s waren het catharen die er zwarte Madonnabeelden op nahielden, met een alternatieve cultus, los van de kerk van Rome. Het is goed mogelijk dat zij de beeldjes hebben meegenomen, en in sommige gevallen begraven.

In de vallei van de Cerdanya, half Frans maar eigenlijk Catalaans, zijn veel plekken waar ooit zwarte Madonna’s huisden of waar ze nog steeds verblijven. Dorres, Puigcerda, Hix, Err, Llo, Eynes, Font Romeu, allemaal binnen een straal van ruim 20 km. De meeste plekken hebben geen zwart Madonnabeeldje meer, maar een paar nog wel.

Het is echter niet eenvoudig de kerkjes te bezoeken, zeker niet als je alles te voet wilt doen. Toen ik de hoge bergen over was en ik eind van de dinsdagmiddag in Dorres aankwam las ik op een briefje dat vrijdagochtend de kerk om 11 uur een half uurtje te bezichtigen zou zijn. De dame die het familiehotel bestiert had geen beter nieuws te brengen. Doorgelopen naar Bourg-Madame, tussen Puigcerda en Hix. Volgende ochtend eerst naar Puigcerda, kerk dicht, logisch, het is nog geen 8 uur. Ik spreek een vrouw aan die langs wandelt. De kerk gaat wel open, om 10 uur of zo. Maar er is geen zwarte Madonna in deze kerk. Er is wel een mis nu in de ziekenhuiskapel iets verderop. Ik loop even die kant op. Echt ziekenhuis, toch maar weer terug naar Dominicanerkerk. Ik vraag meisje dat de ramen van de slager aan het wassen is. Ja de kerk gaat open om een uur of 9. Zwarte Madonna? Misschien. Geen internetcafe in de buurt om even te checken met de website van Ella Rozet. Mijn lief gebeld. Ja het moest de kerk zijn van het voormalige Dominicaner klooster. Meteen ook even de info gecheckt van Font Romeu, Err en Hix. Op dat moment komt de priester aangewandeld met de sleutel. De kerk gaat open, en er is inderdaad een Madonna die er zwart uitziet.

Bijzonder deze, want borstvoedend. Ik vraag de oude dame die de kerk verzorgt om een stempel, en even later loop ik met de priester naar zijn huis even verderop in het stadje. Ik krijg een mooie stempel in mijn carnet, dat is een hobby die ik heb overgenomen van de Compostella-gangers. Ik verzamel stempels van plaatsen waar zwarte Madonna’s huizen of gehuisd hebben. Terug in de kerk maak ik foto’s van het Madonna-beeld. Als ik de flits gebruik blijkt de Madonna niet zwart, eerder glimmend brons.

Toch lijken de handen en gezichten met opzet donkerder gemaakt dan de gedeeltes van kleding en stoel. Het schijnt een moderne opvolger te zijn van een oorspronkelijke zwarte Madonna.

Na mijn eerste spaanse cortado wandel ik terug naar Bourg-Madame, waar ik de dame van de toeristinfo bevraag op mogelijkheden om de kerken te bezoeken. Zij weet alleen maar iets van de twee kerken in haar gemeente; die van Hix is eind van de middag te bezoeken. Dat past niet in mijn programma, als ik alles te voet wil doen. Ik besluit Hix te schrappen, de zwarte Madonna die daar ooit gehuisd heeft zou nu toch in Spanje zijn. Die middag wandel ik naar Err, Llo, Eynes en Odeillo. Alleen de kerk in Err is open. Deze Madonna is ooit zwart geweest, maar gerestaureerd.

Wat nog bijzonder is van Err is dat er twee oude kerken vlak naast elkaar liggen, hieronder t zicht van achter het dorpje.

In Llo is de kerk gewoon dicht. Wel een paar fraaie versiersels boven de deur:

In Eynes is er een berichtje dat de kerk op vrijdagavond te bezoeken is. Bij de gite van de Presbyterie geen sleutel. In Eynes is wel het Maison du Vallee open, maar ook daar geen sleutel. Ik vraag het meisje naar het rood-gele pad, waarvan ik vermoed dat het naar Font-Romeu gaat. Zij weet van niets blijkt een uur later, als ik me weer eens een weg moet banen langs een beboste helling om de goede kant op te geraken. Ik doe het niet vaak, maar vandaag vervloek ik de meisjes en dames die toersten mogen helpen maar zelf niks weten. Het is al laat als ik in Odeillo aankom, het plaatsje waar de Madonna van Font Romeu ‘s winters huist. Om haar te bezoeken zou ik nog een paar honderd  meter moeten klimmen. Ik besluit door te lopen en liften naar Dorres, volgens mijn eigen regels mag ik wel een stukje met de auto, als ik het traject al gelopen heb, en Dorres heb ik al te voet bereikt. Ik krijg een lift van nog geen kilometer; de man gaat naar Barcelona, ik ook, maar niet nu meteen met de auto. Wel ben ik dankzij de lift om 5 voor 8 bij de supermarkt, net op tijd voor mijn avondeten; gazpacho en groentechips. Net voor donker bereik ik Dorres en de dame van het hotel verwelkomt me en heeft nog een kamer vrij.

Vanuit het hotel is het oorspronkelijke huis van de Madonna van Dorres te zien; de heuvel van Bel Loc, wat mooie plek betekent.

Ik ben vroeg op en wandel naar boven.

Inderdaad een prachtige plek, en deze kerk is gewoon open.

Ik heb geen kaarsje meegenomen, maar schrijf een berichtje in het boek. Terug in het dorp heb ik nog tijd om te relaxen in de Romeinse baden en om kwart voor post ik bij de kerk. Met mij een oude man en zijn zoon, die zenuwachtig heen en weer lopen. Om iets over 11 komt een dame de kerk openen.

De oude man en zijn zoon stormen naar binnen, naar een Madonna, niet de zwarte. Het is duidelijk dat dit beeld voor hen heel bijzonder is. Later help ik hen een foto te maken met het mobieltje van de oude man. Uit hun uitleg maak ik op dat de oude man, of zijn zieke vrouw, een ontmoeting heeft gehad of innerlijk beeld heeft gehad van het beeld dat ik voor hem fotografeer.

Ik op mijn beurt ben teleurgesteld dat het beeld boven het altaar weer ingepakt is in zo’n lelijk jurkje. Het lijkt veel minder mooi dan eerder gezien op foto. Nadat ik een stuk of wat foto’s gemaakt heb kom ik er achter dat het echte beeld in de zijkapel huist, en dat er een kopie met jurken is aangekleed. Het echte beeld is inderdaad heel mooi, mooier nog dan de foto’s die ik gezien had.

Een sereen, bijna oosterse uitdrukking op het gezicht van de Madonna, die bij nader kijken man en vrouw tegelijk lijkt te zijn. De zegenende handen, van zowel Madonna als kind zijn wonderlijk groot. Terug in het hotel kan ik de dame van het hotel melden dat het zeer de moeite waard was om terug te komen.

In de middag heb ik de tijd om de zwarte Madonna van Font Romeu te bezoeken aangezien mijn plannetje om alvast bivak te maken op weg naar de Madonna van Nuria niet doorgaat vanwege aangekondigde onweersbuien. Dit zal de hoogste oversteek worden van mijn tocht en het is niet fijn boven 2500 meter te zijn als het daar spookt. Op naar de Ermitage van Font Romeu dus, haar zomerverblijf. Net als de Madonna van Vassiviere is er hier een traditie met processie waarbij de Madonna aan het begin van de zomer omhoog gaat en aan het eind van de zomer weer omlaag.

De Madonna van Font Romeu is absoluut niet zwart maar wordt net als die van Orcival door de mensen uit de streek wel zwart genoemd. Fraai zijn de vele ex voto’s, geschilderde bedankjes aan de Madonna.

Font romeu is echter een vreselijk skioord, goed voor een internetcafe, maar niet om te blijven, en volgens mijn regel van alles te voet mag ik nu gerust met het gele treintje dat ik al een paar dagen door de vallei heb zien rijden.