Teutoburgerwald; Hermannshöhenweg, dat klinkt niet als de meest exotische wandelbestemming. Wel exotischer dan de dwingeloerheide of de veluwe. Het is ook het dichtsbijzijnde gebied met bergjes. Je kunt er klimmen, routes met een touwlengte van maximaal 25 meter.

Mijn klimspullen zijn thuis gebleven. Mijn lief niet. Die wandelt samen met me over de Hermannshöhenweg.

De eerste dag zijn gehoopte pauzeplekken gesloten. In café, restaurant en hotel worden geen wandelaars verwacht in deze tijd van het jaar. De rugzak is gelukkig ruim gevuld; brander, pan, mokken, cup-a-soup. De soep wordt wel warm, maar wij worden koud. De tijd van het jaar is niet alleen ongunstig om horeca te bezoeken maar ook  om buiten stil te zitten.

Later op de dag vinden we een ouderwetse rustplaats; de kerk van Bevergern. Hier, en ook in het Ruhrgebied en de Eiffel weten ze nog hoe het hoort. Ook een kleine dorpskerk is open, voor wie wil bidden, een kaarsje wil opsteken of een andere reden heeft om even in de kerk te zijn. In Nederland, België en Frankrijk is dat wel anders. Als ik er naar vroeg in Frankrijk kreeg ik te horen dat dieven hun slag slaan als kerken zonder toezicht open zijn. Misschien wordt er minder gestolen in Duitsland. In de St Marienkirche in Bevergern lijkt men er niet bang voor te zijn terwijl er toch een paar Mariabeelden van honderden jaren oud in de kerk te vinden zijn.

Eén Maria staat op een slang die weer op een wereldbol ligt. In beeldtaal krijgt de onbevlektheid van de moeder Gods een ander accent. We worden verondersteld de slang te kennen vanuit Genesis, het verhaal van de erfzonde. Ook Eva was onbevlekt, totdat de slang, op zijn beurt gestuurd door de duivel, haar wist te verleiden. Adam at ook van de appel, en sindsdien zijn alle nakomelingen van Adam en Eva, en volgens de bijbel zijn dat alle mensen, getekend door de zonde die ze van hun voorouders hebben overgeërfd. Maar niet Maria, zij houdt de slang eronder. De duivel heeft haar niet kunnen veroveren om haar te laten zondigen. Zo krijgt onbevlekt een andere betekenis dan de vraag of er wel of niet een fysieke vader in het spel is.

Een ander Mariabeeld in de kerk heeft minder symbolen eromheen maar is als beeld zelf krachtiger dan de Madonna op de slang:

Een Maria met haar overleden zoon in haar armen. Kunstgeschiedkundigen noemen dat een pietà, een woord dat van de Italianen is overgenomen. De meest beroemde pietà’s zijn ook in Italie te vinden. Er is een hele mooie pietà van Michelangelo te zien in Rome. Helaas staat die  in de Sint Pietersbasiliek, een groot, pompeus en donker bouwwerk. Deze pietà van Bevergern staat in een sympatiek klein dorpskerkje. Haar eenvoud past bij het gebouw om haar heen. Wat mij opvalt is haar donkere gezicht. Is ze met opzet zo bruin gemaakt door de kunstenaar? Of is dit zo’n voorbeeld van een toevallig wat donker uitgevallen Maria, waar de mensen dan aan gaan wennen, en wat gaandeweg een donkere Moeder Gods wordt?