Dit charmante meisje is mijn petekind Ita. Zij kwam me opzoeken op mijn pelgrimstocht om samen te picknicken op een stukje gras naast een riviertje.

Het meisje achter haar is haar zus Simone, de dame in blauwe jurk is Ceciel moeder van Ita en Simone en de heer in vakantieoutfit is Jaap, vader van de beide jongedames. Ita, Simone, Ceciel en Jaap zijn een soort familie van me. Voor wie niet weet hoe leg ik dat graag even uit:

voor de berghut bij de Großvenediger

De jongeman met klimuitrusting naast me is Siebe.

De jongeman hieronder is Arne, de knappe vriendin naast hem heet Dorien.

Arne en Siebe zijn de zonen van Francis, mijn lief en van Jaap, van de foto boven. Dat maakt Ita en Simone halfzusjes van Siebe en Arne; het verbindt Ceciel en mij in onze rol als  stiefmoeder en -vader. Ceciel had een term bedacht die wat sympathieker klinkt; hoeder van de beide jongens. Die tijd is inmiddels voorbij, de jongens zijn mannen geworden en hoeven niet meer gehoed. Wat wel is gebleven is de traditie om de verjaardagen van alle leden van de familie samen te vieren, om met feestdagen zoals pasen of kerst uitgebreid samen te eten en praten en lachen.

Die traditie die nu al bijna 15 jaar bestaat maakt dat het heel vertrouwd voelt als Jaap en Ceciel en de beide meisjes daar bij de brug uit hun auto stappen en samen met mij komen picknicken. Het is leuk gezellig, bijna gewoon en Ceciel weet op z’n Ceciels allerlei lekkere hapjes bij elkaar te presenteren tot een heerlijk maal. De rosé staat gekoeld in de beek. De boer van wie het stukje land is komt ook even kletsen en vindt het prima dat ik daar mijn tentje op ga slaan en mijn picknick-gasten ontvang. Bij afscheid mogen Ita en Simone allebei een veer uitkiezen uit mijn collectie gevonden veren en zwaai ik ze blij en danbaar uit.

Trouwe volgers van mijn blog hebben gelezen dat mijn schoonzus Lilian een dagje heeft meegelopen op mijn pad. En de goede verstaander van dat bericht heeft begrepen dat mijn broer Erwin heet. Ik moest een dagje op ze wachten om ze ‘s avonds in Affieux te treffen. In die tussentijd werd ik heel gastvrij ontvangen door Wies en Vincent en vooral door Vincent gastronomisch verzorgd.

Wies en Vincent.

Thank you! Vincent for the delicious duck, beef and lam.

De uitgebreide familie aan tafel, die gespierde man daar is niet mijn broer Erwin maar Jan, de man van Petra, zus van mijn schoonzus Lilian.

Hier Erwin en Lilian met hun oudste Tomas, die wilde voor het slapen gaan de koeien nog begroeten.

Ik vond het een prachtig beeld, mijn broer samen met vrouw en kind in de avondzon.

De foto’s drukken ook in schoonheid uit wat ik mij gewenst had, met mijn lief samen. Zo’n familiekern van vader, moeder, kind. En net als bij veel anderen wordt ook bij mij de plek van mijn gemis geraakt als ik mijn oudere broer Erwin of mijn jongere broer Koen zie in hun rol als vader. Misschien is het omdat het ook gaat over het doorgeven van de eigen familielijn, of wat klinischer de eigen genen. En dan is dat van je eigen broers het meeste dichtbij, wij delen immers een boel genen. Het is daarom ook wel mooi om mijn broer met zijn gezin te treffen op deze tocht, omdat het een belangrijk thema is voor me, waar ik juist op deze tocht ruimte voor heb willen maken, voor wat er mogelijk te verwerken is, voor wat een plek kan krijgen en hoe het door mag werken in mijn leven. Als ik mijn vriend en pelgrimsgast Jaap goed heb verstaan is gaat de pijnplek nooit helemaal helen, iets ik al begon te vermoeden.

En nu bij mijn broer bij zijn vakantiehuis schrijnt het af en toe, maar ook vind ik het mooi om hem te zien als vader, dan denk ik “dat doe je goed broer”.

Een dag later loop ik met mijn schoonzus samen op.  Ik heb nog nooit zo lang 1 op 1 met haar gepraat. Het was fijn om te kunnen praten en ook fijn om haar te bedanken, hoe zeg ik dat, voor de uitnodigende wijze waarop ze mij in hun gezin toelaat, vanaf heel vroeg mijn neefje en nichtje vast mogen houden. Ik kan niet uitleggen hoe dat werkt, maar dat doet goed.

Een van de mooiste dingen van een wandeltocht als deze is dat je je langzaam door het veranderende landschap beweegt, dat je ziet waar je straks, over een dag, twee dagen naar toe gaat, of dat je ziet waar je n paar dagen geleden nog was. Dat beleef je pas echt met bergen, en nog het meest met gebergte dat op zich staat, omringt door relatief lagere gebieden.

Mijn hart sprong op toen ik vanaf de heuvels boven Moulins voor het eerst de contouren van het gebergte van het Massif Central zag. Mijn hoofd vergat me een seintje te geven even een foto te maken. Iets wat wel vaker gebeurt deze trip, wat ik later betreur maar wat op het moment zelf eigenlijk wel zo prettig is. Twee dagen later dacht ik er wel aan een foto te maken:

Dat grijze zijn de contouren van het vulkaangebergte van de Auvergne, foto’s gemaakt op 3 juli.

Op 4 juli kon ik, met zoom, de bergen al veel dichter bij vastleggen. Die grote bult dat is de Puy De Dome, beroemde berg uit de Auvergne, die ik niet zou gaan beklimmen, maar wel veel zou gaan zien de komende dagen.

Omdat ik een stempel kwam vragen bij de beheerder van de kathedraal van Clermont Ferrand mocht ik (op 6 juli) de toren beklimmen. Van daaruit dit geweldige zicht op de reeks Puys vlakbij. De Puy de Dome torent uit boven Clermont Ferrand, op de top was in de oudheid een tempel van Appollo te vinden. Ik hoefde daar niet naartoe, ik werd geroepen door de grote zus van deze markante berg, de bergketen die Mont Dore heet, nu nog aan het zicht onttrokken, maar in verhalenverbonden met de zwarte Madonna’s.

Volgens de Auvergni zouden er vier zwarte  zusters zijn geweest die de weg vroegen naar Mont Dore, een ervan zou ik later samen met mijn gast Jaap bezoeken; de madonna van Vassiviere die haar heilige berg al lang geleden gevonden heeft, maar haar ieder jaar opnieuw vindt. Ze verblijft gedurende herfst, winder en lente in het dal in Besse, om bij het begin van de zomer met een processie naar boven gedragen te worden. Daar op de flanken van de Mont Dore, in het kerkje van Vassiviere, is zij pas echt thuis.

Vandaar dat de Mont Dore op mijn pelgrims-programma stond, maar ik had eerst nog de flanken van de Puy de Dome te passeren en wat andere kerkjes te bezoeken.

Op 8 juli ging het verder naar Orcival.

Achter dit kapelletje met bron ligt de Puy de Dome weer,

hieronder duidelijk zichtbaar met een hedendaags Apollo gedenkteken:

en even later had ik mooi zicht op de hete vlakte, die nu alweer ver weg lijkt, waarvan ik me vooral herinner dat  ik druk om mij heen sloeg naar al die steekvliegen.

Dit is een van de toppen van het Mont Dore gebergte, doordat ik behalve Orcival ook St Nectaire en Ronzieres wilde bezoeken kwam ik oostelijk van de Mont Dore terecht, ook hier heb ik nog een flinke zoom gebruikt. Zoals je ziet geen Appollotekens op deze Mont Dore top.

Op 11 juli mooi zicht op bijna de hele rug van Mont Dore, ook met zoom.

12 juli, poseren voor de bergen,  al op zeker 1000 meter hoogte

13 juli, lopen over de kam, met nog een beetje sneeuw op de achtergrond

aan  de rand van dat meer beneden zag ik die terecht verloren finale waarin het Nederlands elftal vreselijk grof speelde

nog een keer de Puy de Dome, maar nu vanaf zijn grote zus de Mont Dore -keten

een dag later, 14 juli, nu een foto vanaf de westkant van het gebergte,

 ik ben die dag flink nat geregend

17 juli, nog een laatste keer het Mont Dore gebergte

tot ik zou afdalen richting Treignac en weer andere landschappen mocht ontdekken

Deze bladzijden uit het boek van Ean Begg had ik al tig keer bekeken, het vierkantje in het midden van de linkerpagina staat op de rechterpagina. Zoals je ziet is dit gebied vol van plaatsen waar zwarte madonna’s vereerd worden of werden en daar ben ik nu aanbeland.

Het meest noordelijk in de Auvergne ligt Moulins waar een klassieke zwarte Madonna, zittend met kind op schoot te vinden is. Ze is te bezichtigen in de kathedraal, maar niet vrij, ze staat tegenover een beroemd triptiek van de annunciatie, waar je als tourist alleen onder begeleiding naar toe mag. Je moet er luisteren naar ingesproken uitleg over de triptiek, en een kaarsje opsteken of een foto maken is er ook niet bij. Ze is wel heel mooi gaaf geblevenen zonder opsmuk en gouden gewaden. Hier een foto van de ansichtkaart die de zwarte priester me gaf als aanmoediging voor mijn pelgrimage.

Wat me verteld werd is het beeld gemaakt van kersenhout (wilde kers) en is er in de middeleeuwen al een harslaag over het hout aangebracht toen dat door de houtworm aangetast werd. Het is dus mogelijk dat deze Madonna oorspronkelijk niet als zwart bedoeld was maar meer zoals deze op de foto hieronder.

De volgende zwarte Madonna moest in Cusset zijn waar ik na een hete en zware ochtend wandelen aankwam, eerst een repas de jour bij de bar aan de markt. Toen ik de waard vroeg of er nog steeds een zwarte Madonna in de kerk te vinden was, moest hij me bekennen dat hij dat niet wist, alhoewel de kerk maar 50 meter achter zijn bar lag. Hij wist wel te vertellen dat ie open was. Dat zou al heel fijn zijn;

de meeste kleine kerken in Frankrijk zijn gesloten en ik had net een alarmerend artikel gelezen in de regionale krant dat er heel veel uit de kerken gestolen werd en er daardoor steeds meer zwarte Madonna’s niet meer te bezichtigen waren.

De kerk van Cusset was open en daar is deze zwarte Madonna te bezichtigen. Ook hier zijn hoofd en handen van de Madonna gered uit het vuur tijdens de beeldenstorm en is de rest gereconstrueerd.

Ik was er helemaal alleen;

kon vrij kijken, van heel dichtbij, bijna aanraken, foto’s maken zoals deze:

Notre Dame de Cusset

Het volgende zwarte beeld was een paar km verder te vinden in Vichy. Vichy is een mondain kuuroord met genezende baden en de zwarte Madonna daar heeft zich dan ook gespecialiseerd in genezingen. Ze is daarmee opvolgster van de godinnen Isis, Cybele en Venus die hier in de voor Christelijke tijd aanbeden werden.  Ze is te zien in de kerk van St Blaise, maar echt zien kun je haar nauwelijks, omdat ze zo ver weg is. Dat geeft ook niet, t’is niet het mooiste beeld; er is geen kind en alleen het hoofd is origineel, gered van de beeldenstorm tijdens de revolutie zoals wel vaker gebeurd is.

Notre Dame des Malades (Vichy)

De volgende zwarte madonna is die van Thuret, in een prachtig klein kerkje waar je stil van werd, waar de stilte zelfs niet verstoord werd door de twee kletsende dames die de kaarsen en bloemen kwamen verzorgen. Een kerkje dat ook een constante stroom van bezoekers had, die even kwamen kijken, bidden, kaarsjes opsteken. Het vreemde was dat vrijwel niemand oog had voor de zwarte Madonna, die de Madonna van de Kruistochten heet. Ze staat op een pilaar links voor het altaar, maar alle aandacht ging naar de recente Franse heilige St Bénilde en meer recente Maria-beelden van Fatima en Lourdes.

Toch staat ze daar goed. Ze lijkt te zeggen dat ze niet voor niets een zwart beeld is; zichtbaar voor wie haar wil zien maar vooral verwijzend naar het niet zichtbare.

Vierge des Crusades (Thurat)

Dit wonderlijke Christus ? beeld is te zien boven de ingang van de kerk in Thuret

15 km verder is de zwarte Madonna van Marthuret te vinden in Riom

Alhoewel je hier vrij dichtbij kunt komen is het ook hier moeilijk om een goed beeld te krijgen, vooral als gevolg van de slechte belichting. Zou het bedoeld zijn dat ze zo in het donker zit? Kijkt ze nou streng of somber, en zijn haar ogen trouwens wel open?

Met behulp van de fotoflits komt er beter beeld:

Zoals je ziet is er veel meer kleur in de kleding dan op het eerste gezicht lijkt. Handen en gezicht zijn opzettelijk zwart gemaakt, de geblakerd door kaarsen theorie is hier zeker niet van toepassing. Ik vind haar gezicht milder, meer ingetogen dan in het donker lijkt. Wat me ook opvalt zijn de handen, de armen zijn om het kind heen maar de handen zijn vrij, open naar de wereld. Achter haar kun je zien hoe ze is beveiligd tegen diefstal door boze lieden uit de wereld; met een ijzeren staaf die in de muur is gemetseld.

De volgende  zwarte Madonna die ik te voet bereikte is die van Marsat. Zij staat bekend als een van de gaafste originele zwarte Madonna’s en ze is dan ook achter een hekwerk beschermd tegen dieven. Wel kun je er een kaarsje opsteken, voor het hekwerk weliswaar, maar toch.

Notre Dame de Marsat

Op weg naar Clermont Ferrand kwam ik nog langs de Notre dame du Vignal in Gerzat.  Een heel klein beeldje, een kopie van een al meer dan 30 jaar geleden gestolen beeldje.

Notre Dame du Vignal  (Gerzat)

In Clermont Ferrand zelf zouden wel 4 zwarte Madonna’s te bezichtigen zijn, maar ook hier is het niet eenvoudig ze goed in beeld te krijgen.

De buitenwijk kerk in Neyrat met 17e eeuws zw M is gesloten,

De zw Madonna in het museum, naar de beroemde van Puy, is op zich goed te zien maar komt moeilijk op foto want achter glas.

Die in de kathedraal, die lijkt op die van Marsat, staat vrij ver in een kapel, en foto’s maken mag niet, geen kaarsjes ook hier, afstand tot deze dame, die ook wel de Dame van de goede dood genoemd wordt. Zij is van de 12 e eeuw maar heeft pas in 1830 dit goud en zwart en beetje wit om de ogen gekregen alhoewel ze waarschijnlijk wel al donker was voor die tijd.

Notre Dame de Clermont Ferrand

De Notre Dame du Port spreekt echter heel erg aan.

Het huis waar zij woont is een fijnzinnig monument en de plek waar zij daarin verblijft magisch;

in de crypte is zij in de aarde  en heeft zij een bron tot haar beschikking.

Het beeldje is nauwelijks te zien, klein en in het donker, maar hier stoort me dat niets.

Rust maar uit lijkt de plek te zeggen.

En dat gaat daar ook, ondanks het lawaai van de vochtregulatiemachine en de restaurateurs die buiten de kerk bezig zijn. Ik kwam er aan het eind van een lange dag wandelen en ging nog eens kijken vroeg in de morgen; de boodschap blijft hetzelfde; ‘Rust maar uit, ………., hou maar even op met dragen, vragen, ……., rust maar uit ….’

maar er zijn van die dagen

dat het koud is en regent

of de zon de hele dag door heel hard schijnt

dat ik om bij een GR te komen 20 km asfalt loop langs een saaie weg, niet eens zo druk maar waar de auto’s heel hard rijden, en waar het kiezen is tussen ongemakkelijk lopen in de berm en de voeten pijn doen op het harde asfalt

dat het brood op is en er geen bakker in het eerste dorpje van de dag, dat er niemand te zien is om water aan te vragen en dat ik dan blij ben met een bron met eau non-potable dat volgens de beschrijving heel potable moet zijn geweest want vruchtbaarheid bevorderend, waar ik dan een potent ontbijt mee maak dankzij het expeditie-ontbijt dat Frank me nog gegegeven had

dat het gehoopte restaurantje dicht is,

maar er zijn ook dagen met onverwachte bakkertjes, heerlijke plat du jour van 4 gangen incl wijn voor maar 12 euro, mensen die je binnen nodigen en koffie en eten aanbieden, mensen die bij de vraag om water een fles bronwater meegeven

dagen met heel veel bos en onverharde paden, waar reeen opduiken en andere dieren

waar eekhoorntjesbrood en bosaardbijtjes te vinden zijn

met afwisseling van bos en open veld waar de buizerds zich laten zien en horen, alleen of met z’n twee

Alhoewel ik geregeld gasten ontvang loop ik grote delen van mijn tocht alleen

en maak ik regelmatig een foto van mezelf :

eerste dag

eerste Gasthaus

internet café

grosser bioladen

eerste rotsen

Jodokus Brunnen vlakbij St Jost Madonna

regen

mezelf zien tijdens lopen

onverwacht lekker eten in kasteel-restaurant Rittersdorf

verdriet

stoere bink

bos bij fontainebleau

bij de menhir van het kruis van St Jacques

bij een veld met geestverruimende bloemen

Uit een telefoontje met mijn lief begreep ik dat meer mensen mijn blog volgen dan ik zelf had gedacht. Vandaar nu aan ieder die meeleest een hartelijke groet van bij de koffie in Orleans, beetje of we effe samen een bakkie doen.

Daarnaast ben ik zo vrij geweest om een kaarsje op te steken voor alle volgers van het blog, dus ook voor overtuigde atheisten zoals Frank en mijn vader. Zie het maar als oud taalgebruik om goede wensen kenbaar te maken.

Het kaarsje is opgestoken bij de Notre-Dame des Miracles, die al meer dan 14 eeuwen wordt aanbeden in Orleans. Zij staat bekend om de vele wonderen die zij verricht heeft, dus voor de overtuigde gelovigen onder jullie, als er vandaag of morgen een klein mirakel plaatsvindt in je leven dan weet je dat je de Notre-Dame de Miracles de Orleans kunt bedanken.

Orleans is trouwens een fijne stad; prettig centrum en vooral aardige en open mensen; man stopt om lift te geven, twee blink blink binken stoppen hun blink-auto om te vragen vanwaar ik wel gewandeld kom en geven volle complimenten voor mijn tocht, vrouw van theater Tete noir denkt mee waar te overnachten en zo door..

en nog een groet

44 dagen heb ik erover gedaan naar Chartres te lopen, mooi getal zegt mijn lief, heb je t erom gedaan?, nee dat heb ik niet, maar ben wel de laatste dagen meer bezig geweest met het doel dan met de weg,

niet zoals op het steen bij St Jost in de Eiffel, de pelgrimsgedachte dat de weg het doel is, maar kilometers maken, doorstappen, op weg naar Chartres, mijn belangrijkste doel nu.

Een samenballing van energie, van gedachten, gevoelens, emoties, allemaal rond het thema van het kind dat zich aankondigde maar toch niet kwam. Het begon in Chartres meer dan 10 jaar geleden. Voor die tijd wist ik niet van die diepe wens, van vader worden, een gezin stichten met mijn lief, wij samen en nog een wezen dat zich bij ons aan zou sluiten. Voor ik de wens had was het leven anders en sinds duidelijk is dat de wens niet in vervulling gaat heb ik op die plek slechts te rouwen. Maar rouwen ken ik niet, weet ik niet, behalve lopen dan.

het labyrinth van Chartres

Ik stap de kathedraal binnen, ik loop naar waar ik nog weet dat het labyrinth is, ga zitten op de stoelen, mijn rugzak naast me. Emoties ben ik wel gewend, die mogen gewoon de vrije loop, maar zo’n gevoel dat ik in een labyrinth gevangen zit, en de uitweg niet vinden kan, dat is veel moeilijker te dragen. De stoelenrijen staan op het labyrinth, het is ook moeilijk te zien van waaruit ik zit, hoe het loopt. Ik sta op naar het begin en begin met mijn ogen het labyrinth door te lopen, tussen stoelen door, eromheen, langs mensen die op keerpunten zitten om uiteindelijk in het midden uit te komen. Het gevoel van gevangen zitten is weg, hoe eenvoudig kan het zijn.

Ik loop naar de zwarte Madonna van Chartres, en steek kaarsen op, voor iedere ontmoeting een. Ik ga ze na in gedachten en zit daar op een bankje. Kaarsen vlak bij me. Ik heb een goed gesprek met haar, met mezelf. Ik val tot rust.

Bezoek de volgende dag de crypte met de Notre-Dame-De Sous-Terre. Crypte betekent verborgen, ze is daarmee de Vrouwe die in de aarde verborgen is. Aansluitend op de rondleiding volgt een mis. Bij het hoogtepunt van de mis, het zegenen van brood en wijn, krijgt de priester een kriebelhoest. Hoestend en kuchend werkt hij zich door de teksten heen. Ik kan niet anders dan het grappig vinden. Het lijkt wel alsof de Vrouwe van onder de grond de priester een beetje in z’n keel aan het kietelen is. Dat kan ze met haar ogen dicht.