om een idee te geven hoe snel of langzaam dat gaat, de laatste anderhalve dag:

eerste keer Chartres op bord

dat was op zaterdag 12 juni 16 uur,

nog even flink doorgewandeld die avond, en bij een buurtfeestje in een dorpje kreeg ik naast heerlijke vruchtenpunch de bemoedigende opmerking dat Chartres op een kleine 20 km lag

zondag 13 juni 10.30 uur

zo’n 5 km eerder zag ik al een torentje, maar toen wist ik nog niet dat het de kathedraal was

10.40 uur

nog even pauze met slok water en stuk brood

lijkt nog steeds even ver

11.25 uur

11.35 uur

12.10 uur

12.25 uur

12.45 uur

12.55 uur

13.10 uur

13.20 uur

nog even een snel kopje koffie, en dan

13.40 uur

Toen ik mijn lief vertelde dat ik nog niet wist of ik door Zuid-Parijs of nog zuidelijker, langs Fontainebleau naar Chartres zou lopen vroeg ze “Hoe bepaal je je route dan?” Dat is niet in een zin te vatten maar van grof naar fijn gaat het ongeveer zo:

Allereerst heb ik de zwarte Madonna kerken gekozen waar ik graag langs wilde zoals Keuelen, Chartres, Rocamadour en Montserrat. Vervolgens heb ik gekeken welke andere zwarte Madonna kerkjes er min of meer op de route lagen en daarbij heb ik ook gekeken welke landschappelijke gebieden me interessant leken om doorheen te lopen. Zo wilde ik graag door de Eiffel lopen. Ik wilde vooral voorkomen dat ik voor een stuk dezelfde route zou lopen als van mijn eerdere pelgrimage naar Assisi. Daarnaast vroeg ik me af hoe de Eiffel zou zijn als wandelgebied. Nou erg goed kan ik nu zeggen. Mooier en prettiger dan de Ardennen. Meer loofbossen, meer horecavoorzieningen in de kleine dorpjes,

kerkjes en kapelletjes die gewoon open zijn, een aantal goed geoutilleerde jeugdherbergen, uitstekende bewegwijzerde wandelpaden, kortom een waar paradijs voor de moderne pelgrim.

Daarbij is pelgrimeren onderdeel van de cultuur daar, niet allleen naar Compostella, maar ook plaatselijk. Ze staan met een groep van 40/50 man te zingen op het kruispunt in het bos. Daar mag je dan doorheen wandelen, toegezongen door een haag van plaatselijke pelgrims. Ook liep ik een paar dagen iets vooruit op een groep van meer dan 100 pelgrims op weg naar Trier. Toen ik in stromende regen een cafe binnen stapte vroeg de waardin of ik al vooruitgelopen was. Ik wist meteen wat ze bedoelde want al twee keer eerder had ik gehoord over de 100 pelgrims. Er stonden koffie, broodjes en een stel enorme taarten klaar. er kon gelukkig een puntje af voor een solo-pelgrim. Maar goed ik dwaal af, de route bepalen; Wat ik ook nog gedaan heb vanuit huis is een mooie pas uitzoeken om van frankrijk Spanje in te lopen, lekker hoog, met aan de Spaanse kant de zwarte Madonna van Nuria. Verder heeft mevrouw Ella Rozett me in een mailuitwisseling aangeraden langs de Madonna van Lord te lopen.

Tot zover de grove routebepaling. Tussen grof en fijn is het turen op kaarten van 1 op 100.000, 1 op 75.000 of 1 op 50.000.  Op de kaarten zoek ik mogelijke routes voor een paar dagen. Ik probeer in te schatten via welke routes ik fijn/ mooi wandel terwijl ik toch ook wel kilometers maak in de richting van mijn volgende doel. Soms is er een stuk Grande Randonné waar ik gebruik van kan maken of zie ik andere aantrekkelijke wegen. Ik leg bewust niet  teveel vast hoe ik ga lopen. Ik wil ruimte overhouden voor het toeval, een ingeving, een tip van iemand onderweg. De in een eerdere blog vertelde tip van Hervé van het Zwarte Madonna-kerkje is zo’n voorbeeld, en ook op de tweede avond van mijn tocht in nederland kreeg ik zo’n tip.

Gera, de vrouw van Toin bij wie ik logeerde vertelde me over de Vrouwe van Frieswijk, waar ik vervolgens langs gelopen ben.

Andere tips zijn simpelweg in welk dorp een bakker is. Niet alle tips zijn even bruikbaar, regel 8 van mijn pelgrimstocht zegt open te staan voor aanwijzingen onderweg, maar dat  ik  wel te proeven heb of de tip past binnen de tocht.  Zo krijg ik aan bevelingen een kasteel of het oude deel van de stad te bezoeken, of zelfs mijn route te verleggen via Avignon. Dat soort tips passen niet binnen mijn tocht en het is van groot belang dat ik zelf de richtingbepaler ben, ook al luister ik goed naar aanwijzingen van anderen.

Op het fijnste niveau, speelt het compas een rol, zeker als er geen GR markering is of ik geen gedetailleerde kaart heb. Als ik het ook daarmee niet weet, of ik twijfel tussen de ene of de andere weg dan volg ik de vogels. Een roofvogel die even cirkelt en een bepaalde kant opvliegt.  Waarschijnlijk beeld ik me in dat ze me de weg te wijzen, maar ik heb er veel plezier in op dat soort momenten de vogels te volgen.

Hervé had me verteld dat er in een dorpje vlakbij, op mijn route zelfs, een zwarte Madonna was. Hij had me ook een briefje gegeven met de naam van een meneer in Beaufort-en-Argonne, een dorpje 3 km van Halles-sous -les-Cotes waar de zwarte Madonna zou moeten zijn. In Beaufort probeer ik zoals meestal eerst even of de kerk open is. Een boer die met zijn melktank bezig is vraagt me of ik de kerk wil zien. Ik laat hem het briefje zien dat Hervé geschreven heeft. Hij knikt en verwijst me naar de straat om de hoek, het huis met het tuintje. Er blijken meerdere huizen met tuintjes te zijn, maar gelukkig is ook hier iemand op straat. Ik laat hem het briefje zien en de man zegt enigszins verbaasd “C’est moi”; Als ik hem uitleg dat ik langs Vierges Noires naar Montserrat loop nodigt hij me enthousiast uit voor een kop koffie en houdt een uitgebreid interview waarbij hij alles noteert. Ik van mijn kant stel ook vragen en kom te weten dat het kerkje van Halles-sous-les-Cotes gewijd is aan  La vierge Noir de Montserrat. Dat is ontstaan in de periode dat dit gebied net als Nederland en Belgie aan  Spanje toebehoorde. Monsieur Mayot vertelt nog trots dat de abt van het klooster vorig jaar het kerkje in Halles heeft bezocht. In die hele 400 jaar was dat nooit gebeurd, maar de abt kwam bedanken voor bijstand vanuit Halles tijdens de voor het klooster moeilijke periode in de 20ste eeuw. Monsieur  Mayot wil me ook wel even naar de kerk brengen, hij heeft de sleutel en het is niet zeker of hij open is.  Ik leg regel 3 uit, dat ik alles te voet doe, en we spreken af dat hij een half uurtje later komt om de kerk komt openen.

Binnen de kerk is een vrijwel identieke kopie van La Moreneta te zien, hij is alleen 5 cm kleiner dan de echte in Montserrat. Monsieur Mayot maakt een foto van mij, ik vermoed voor een artikel in zijn kerkblaadje. Ik maak er een van hem voor mijn blog.

Monsieur Mayot laat me alleen in de kerk achter. Ik zit nog even stil te kijken naar het beeld en vermoed dat ik in Montserrat niet zo ongestoord rustig het beeldje kan bekijken. Ik bedenk ook dat het het me toegevallen is dat Hervé, de tipgever, net langsreed en stopte toen ik daar bij Stenay langs de grote weg liep. Nogmaals dank Hervé.

Twee dagen alleen, tussen de ene en de andere pelgrimsgast. Op weg naar Stenay loop ik mezelf weer eens vast. Een weggetje op de oude kaart dat niet meer bestaat, of beter gezegd, zo is volgegroeid met bomen, meidoorn en andere stekeligheden dat ik door de weilanden verder moet. Over en onder prikkeldraad, door zompige stukken toch nog door het struikgewas. Als zo’n afkorting op de kaart niet werkt verlies je er twee keer zoveel tijd mee als je anders gewonnen zou hebben.

Ik kom uiteindelijk uit bij het kleine industriegebied van Stenay, een groot gebouw dat de intermarche blijkt te zijn. Hapje, drankje in het winkelrestaurant en inkopen voor een paar dagen. Het is immers zaterdag en na Stenay valt er niet veel te verwachten aan winkels. Het parkeerterrein van de intermarche oogt triest. Het stadje styenay nog triester. Volgens mijn zwarte Madonnadeskundige Ean Begg is er een Merovingische koning vermoord in Stenay, ene Dagobert. Bij schrijven van dit stukje lees ik ook nog dat er een uitzonderlijk losstaand duivelsbeeld in de kerk van Stenay te vinden is en dat Stenay mogelijk van Satanacum afstamt. Ook zonder deze wetenschap ervaar ik Stenay als somber en zelfs wat dreigend. Geladen met mistroostigheid en een te zware rugzak loop ik langs de grote weg naar het volgende dorp. Een auto stopt en de chauffeur roept/vraagt of ik naar Compostella loop. Ik roep ja en nee terug, hij zet zijn auto aan de kant, ik vertel hem waar mijn tocht heen gaat, hij vertelt mij over zijn tocht naar Santiago een kleine 10 jaar terug. hij wenst mij een goede tocht en bon courage en ik bedank hem blij voor dit hart onder de riem. Dan vraagt hij of ik een nachtje bij hem wil logeren in een dorpje een eindje terug. Ja dat wil ik wel en even later zit ik bij hem in de auto; de tweede uitzondering op regel 3, alles te voet. deze versoepeling stamt al van mijn tocht naar Assisi. Toen zat ik in noord Zwitserland in het bos en kreeg ik een aanbod te douchen, scheren en wassen en in een huis uit te rusten. Ik bedacht dat als ik maar vanaf of via hetzelfde punt zou verder lopen ik toch ook alles te voet zou hebben gedaan. Zo ook nu.

Ik wordt uiterst vriendelijk onthaald door Hervé en Huguette met lekkere biertjes, een heerlijk maal en een charmant ouderwetse logeerkamer met een geur van mottenballen. Huguette is een zorgende vrouw, blijmoedig, maar soms ook nog verdrietig over haar dochter die meer dan 30 jaar geleden bij een auto ongeluk is omgekomen. Hervé is een levensgenieter die iedereen uit de buurt kent, die na zijn scheiding Naar Santiago is gelopen en daar meerdere vrienden aan heeft overgehouden. Dankjewel hervé, voor het stoppen  langs de kant van de weg en voor het weer terugbrengen precies op de plek waar ik gebleven was.

precies op de zelfde plek

We treffen elkaar in Rheinbach eind van de dag in een koffietentje, slapen en eten daar en lopen de volgende dag van Rheinbach naar Kreuzberg bei Altenahr. Voor Georg een bijzonder pelgrimsdoel, aangezien zijn naam daar vandaan komt. Een voorvader van joodse komaf heeft zich in een kapelletje op de Kreuzberg tot katholiek laten dopen, waarschijnlijk om economische redenen.

Kaffee mit Kuchen beim Bauer

De wandeling is aangenaam langs een beekje, met versnaperingen en een groep zingende pelgrims onderweg.

De kapel blijkt een heel charmant kerkje te zijn naast de burcht op de Kreuzberg. Het kerkje is nog open ook. Als half katholiek herinner ik Georg aan de mogelijkheid een kaarsje op te steken voor zijn familie.

We lopen verder naar Altenahr, bestellen een taxi bij taxibedrijf Kreuzberg om de auto op te halen in Rheinbach. Daarna maken we een tour langs Weingut Kreuzberg in Dernau, de riesling en blaue spatburgunder zijn lekker, de Cuve Georg Kreuzberg ook, maar die is wel heel prijzig.

We bezoeken ook nog het rijke en overdadige kuuroord Bad Neuenahr, de badplaats die is begonnen met een vinding van Georg Kreuzberg in de 19e eeuw. De voorvader van mijn vriend Georg zag mussen doodvallen of druiven slecht groeien en vond bijzonder water. We drinken het vieze maar gezonde water en beeindigen onze dag met weizen en Kohlrollade in de jeugdherberg van Altenahr.

13 mei

In Nederland wordt vaderdag gevierd met een kadootje voor papa, in Duitsland gaan de vaders met elkaar het bos in.

Hier zie je me met Heinrich, Gunther, Karl, Franz und Erich. Bernard maakt de foto. In het karretje dat versierd is met een berkentak zit een vaatje bier, waaruit zij rijkelijk tappen. Al deze mannen zijn opa, behalve Erich die alleen nog maar vader is. We drinken met elkaar in het kader van de toenadering tussen Nederland en Duitsland. Voor mezelf staat de beker in het teken van het gegeven dat ik juist geen vader geworden ben. Ik kom nog heel wat groepen mannen tegen in het bos, te voet, te fiets, soms zonder maar meestal met bier.

mit Thomas bei der eiserner Mann

Thomas is nog geen vader maar houdt wel heel erg van bier.

noch mehr Vatertagsfeier

Wie de Bever een luxe winkel vindt moet eens gaan kijken bij globetrotter in Keulen.

Aangezien ik als oude man niet meer zo goed op een dun schuimrubber matje slaap heb ik een lichtgewicht luxe matrasje gekocht bij deze luxe winkel. Helaas ging de shop net dicht toen ik mijn matje uitgezocht had en heb ik niet verder kunnenkijken wat ze allemaal hebben.

globetrotter from 3th floor

globetrotter elevator view

11 mei

Aangekomen in Keulen mijn rugzak achtergelaten in het hostel en meteen doorgelopen naar de zwarte Vrouwe van de Kupfergasse. Terwijl ik rond half zes aankom lopen luiden de klokken. Mooi, dat betekent in ieder geval dat ie open is. Er lopen net meerdere mensen naar binnen, ik volg hen. De kerk is niet vol maar wordt gaandeweg voller. Mensen druppelen binnen. Sommigen gaan rechts voor in de kerk in de zijbeuk een deur door. Ik zet mezelf rechts achter in de zijbeuk. Ik kijk rond, mijn ogen zoeken het zwarte genadebeeld. Niet voorin bij het altaar, ook niet in de zijbeuk. Zou ze in een aparte kapel die deur door rechts te vinden zijn? Ondertussen beginnen de rituelen; voorbeden, gezang, orgelspel, staan, zitten, knielen. Ik probeer mee te lezen in de gebedenboeken, maar het zijn er drie, en de priester noemt weliswaar de kleur en nummers, maar het wordt me niet duidelijk of hij lied- of paginanummers bedoelt. Het gaat zo een tijd door tot het na 3 kwartier stopt. Een paar mensen gaan weg maar de meesten blijven zitten. Ik begin het vermoeden te krijgen dat de mis nu pas gaat beginnen. En ja er komen nog meer mensen binnen en de priester komt opnieuw op met een collega en misdienaar aan zijn zijde. Ik woon de hele mis nog bij, het is eigenlijk wel goed zo lang hier te zijn, te wachten tot ik vrij rond kan kijken op zoek naar het genadebeeld. Het past in ieder geval uitstekend bij regel 10: Neem ruim de tijd bij het bereiken van het doel, ook bij het bereiken van de tussendoelen. Sta er letterlijk bij stil. Uiteindelijk lukt het me 1 keer de juiste tekst bij een lied te vinden, het gaat over Maria die waakt over pelgrims, dat lijkt me uitstekend van toepassing. De mis werkt toe naar het hoogtepunt van de viering, het delen van het heilige brood met elkaar. Zoals altijd ben ik op dit moment buitenstaander, ik ben immers niet gedoopt. Ik heb als kind 1 keer een hostie aangenomen, ik moest wel want ik zat bij het altaar omdat ik vanuit school meedeed met muziek maken voor de mis. Ik vond m heel vies die hostie, en heb m onder het bankje weggemoffeld. Een zware zonde vermoedde ik, sindsdien heb ik nog wel vaker een mis bijgewoond, maar zorgde ik altijd dat ik achterin de kerk zat. Ik zit nu weer achterin, helemaal op de achterste rij, en zie dat het ritueel gemeenschap geeft. Ik heb er een dubbel gevoel bij, iets in me verlangt naar zo’n gemeenschap, maar aan de andere kant ben ik heel blij buitenstaander te zijn en mijn eigen weg te kunnen gaan.

Aan het einde van de mis stromen de mensen naar buiten en zie ik vrijwel bij de ingang, achterin rechts net aan de andere kant dan waar ik zat, een heleboel kaarsen branden. Ik loop ernaartoe en zie nu ook de ruimte met de zwarte Madonna, tussen de beide in en uitgangen, als het ware achter de grote ingangspoort. Ik zat er al die tijd vlakbij, had er zo naar toegekund, maar het is helemaal goed zo. Ze is donker, bijna zwart, ik zit nog een tijdje naar haar te kijken, steek een paar kaarsen op, maak wat foto’s en zit nog even daar. Het is goed zo.

In Kevelaer kwam ik eind van de dag doorregend aan in een stampvolle jugendherberg; alle slaapkamers en zalen bezet. De herbergierster kon het niet over haar hart verkrijgen me in de regen zo na 7 nog weg te sturen, dus ik mocht slapen op een veldbed in een eetzaal. Super luxe, alle rumte om tenten en kleren te drogen, kaarten breed uit te leggen op tafels, biertje erbij, kortom geweldig zo’n jugendherberg. Ik ben dan ook schoon gewassen en geschoren als ik eerst Maria met kaarsen en daarna Edward met Kaffee und Kuchen begroet.
Twee dagen later loop ik op een volgende jugendherberg aan, in de buitengebieden van Krefeld. Het loopt tegen 7 ‘s avonds maar dat geeft niet, ik weet hoe goed het is in de Jugendherberg. Helaas, jugendherberg is niet meer. Doorlopen naar andere Jugendherberg in het stedelijk gebied tussen Krefeld, Uerdingen en Linn. Benen moe, voeten pijn, geen Jugendherberg.
Hoe had ik zo naief kunnen zijn. Jugendherbergen zijn niet meer van deze tijd, het bedevaartsplaatsje Kevelaer is dat ook niet dus daar floreert de Jugendherberg natuurlijk.
Wat te doen? Geen pension of hotel in de buurt, doorlopen naar Linn dan maar, met zicht op snel buiten-groen om te kamperen. Ik heb noodsoep in n zakje, maar geen water meer, want ik ging immers naar de jeugdherberg. Aanbellen voor water om 9 uur ‘s avonds is ook wat raar.
Eerst maar wat eten dan, biefstuk met bradkartoffel, in de leukste kroeg van Linn. Het is dan inmiddels bijna donker. In halfdonker zoeken naar een slaapplaats; volktuintjes met omheiningen, dan liever op het sportcomplex, en ja blijkt de volgende ochtend, hier valt water te tappen.