Vorige week heb ik per toeval mijn Maria-bedevaarts zoektocht voortgezet. Mijn lief wilde werk van Janpeter Muilwijk zien, waarvoor we naar galerie Jacoba Wijk reden in Wehe den Hoorn. De tomtom leidde ons over boerenstraatwegen en door dorpjes in het noord groningse landschap.Terwijl we door zo’n dorpje reden zag ik in een flits een kerkdeur open staan. “Daar wil ik naar binnen”, dacht ik en zei ik, maar we reden eerst door naar de galerie die maar 5 kilometer daarvandaan lag. Er was niet veel werk te zien van Janpeter Muilwijk, maar wat er hing was prachtig.

Een van de werken op het tentoonstellingslijstje heette ‘zwarte madonna’, dus wij gingen alle zalen nog een keer langs. Helaas, het hing er niet meer. Het was de laatste dag van de tentoonstelling. De ‘zwarte madonna’ was meegegeven aan klanten, op zicht, en waarschijnlijk verkocht. Wel liet de galeriehoudster ons zien hoe het beeld eruitziet, dit is een internetpagina waar het op te vinden is.

Blij dat we mooi werk hadden gezien en teleurgesteld dat we de ‘zwarte madonna’ niet hadden gezien reden we terug. Voor ik er erg in had was ik alweer langs het kerkje gereden, omkeren dus, want ik wilde perse even kijken. De deur was nog steeds open en bij binnenkomst was meteen duidelijk dat we een katholiek huis binnenstapten. Een veelheid aan beelden en versieringen; een in het oog springend beeld van Maria, met veel goud boven en achter haar;

daarnaast verschillende Christus-afbeeldingen, een paar minder bekende heiligen en een beeld van St Anna met Maria als klein meisje.

Volgens zwarte Madonna specialist Ean Begg hoort St Anne een beetje bij de Zwarte madonna’s; op heel veel plaatsen waar een zwarte Madonna te zien is ook een beeld van St Anne te vinden, wat ik met eigen ogen heb mogen zien in zuid- en midden Frankrijk en Catalonie. De Madonna in dit kerkje is echter verre van zwart. Ze doet denken aan de ietwat kitsche Madonna-beelden die je in zuid-Spanje tegenkomt en dat is niet vreemd want het beeld is gemaakt door een beeldhouwer uit Andalusie (Miguel Bejarano Moreno). Wel vreemd is het om zo’n beeld tegen te komen in noord Nederland. Ook vreemd is het feit dat het kerkje in een paar jaar tijd een heus bedevaartoord geworden is. Op deze plek staat vanaf de 13e eeuw een (katholieke) kerk, maar het huidige bouwwerk dateert van 1858, deed dienst als nederlands hervormde kerk en is pas sinds 2001 in katholieke handen.

Het lijkt erop dat het dramatische en barokke beeld van Onze-Lieve-Vrouwe van de besloten tuin de bedevaart heeft doen ontstaan. Haar gezicht is bedroefd en ze heeft tranen op haar wangen. Ze heeft een schone witte zakdoek in de hand, die door pelgrims is meegebracht, door de kluisbroeder in haar hand gelegd en weer meegegeven aan de volgende pelgrim die een witte zakdoek komt brengen. Op deze wijze vragen de pelgrims steun aan deze vrouwelijke middelaarster tot God en vertrouwen ze haar hun pijn en zorgen toe. Het boekje* over de kluis- en bedevaartkapel Onze-Lieve Vrouwe van de besloten tuin verhaalt dat in eerste instantie vooral Spanjaarden en Zuid-Amerikanen op bedevaart kwamen, maar dat dat zich al snel uitbreidde, en dat daarbij opvalt “dat het aantal bedroefde vaders en moeders groot is.” De thema’s waar het dan om gaat zijn een kind verliezen, ernstige ziekte of andere zware problemen. In dit opzicht hoort dit bedevaartsoord heel erg bij de vele zwarte Madonna’s die ik op mijn wandeltocht bezocht heb. Het past ook helemaal bij mijn voorbije pelgrimstocht dat ik hier graag een kijkje wilde nemen, en dat we, eenmaal binnen, een kaarsje opstaken voor het kind dat we graag hadden gekregen. Het kerkje, en vooral het beeld van de huilende Madonna van de besloten tuin nodigt daar toe uit. Vanuit die ervaring is het weer helemaal niet vreemd dat hier misschien wel het jongste bedevaartsoord van Nederland is  ontstaan.

internet-deur-naar-Onze-Lieve-Vrouwe-van-de-besloten-tuin

* Kluis- en bedevaartkapel Onze-Lieve Vrouwe van de besloten tuin Warfhuizen, Schnell/Steiner (ISBN 978-3-7954-6797-5)